انزواطلبی دستاورد استفاده بی‌رویه نوجوانان از فضای مجازی

به گزارش پایگاه خبری پهره به نقل از «عصرهامون»، امروزه فضای مجازی پناهگاهی پردردسر برای نوجوان و جوانان است ازآنجایی‌که روی خوش به آنها نشان می‌دهد که در دالان‌های هزارتویش هزاران تهدید وجود دارد و استفاده بی‌رویه دانش‌آموزان و جوانان از آن منجر به انزوای آنان شده است. این روزها فضای مجازی شبیه به یک مغناطیست قوی عمل می‌کند.

و ازآنجایی‌که نوجوانان کمتر از بزرگسالان، قادر به تشخیص خوب و بدهای این فضا هستند، قاعدتاً بیشتر و بیشتر جذب این فضا می‌شوند؛ اما واقعاً چرا فضای مجازی این قدر جذاب است و می‌تواند نوجوانان با هر میزان هوش و توانایی و حتی کسانی از خانواده‌های فرهیخته را به سمت خود بکشد؟

باتوجه‌به فراگیرشدن استفاده از فضای مجازی و ارتقا کیفی و کمی رو به تزاید فناوری اینترنت در زندگی روزمره اکثریت مردم، دیگر سخن از انسداد، محلی از اعراب ندارد و دنیای مجازی و واقعی چنان درهم‌تنیده، تابیده و بافته شده که به تقریب تفکیک آن‌ها از هم امکان‌پذیر نیست.

احمد میرگل کارشناس علوم تربیتی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه پیام‌نور استان سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار اوشیدا بیان کرد: امروزه فضای مجازی یک واقعیت در فضای حقیقی زندگی ما انسان‌ها شده است که عدم قبول آن همسان امتناع از پذیرش واقعیت است.

 وی افزود: از طرفی این فضاهای ارتباطی عاملی تسری‌بخش در تعاملات و ارتباطات آدمی است و به‌عنوان عاملی پیشرو و پیش‌برنده در تمامی سطوح زندگی هم می‌تواند قلمداد شود به شرطی که نحوه و طریقه به‌کارگیری و استفاده از آن نیز در راستای زندگی حقیقی و انسانی باشد.
 
 میرگل ادامه داد: امروزه وسایل ارتباطی بر زندگی انسان‌ها سایه افکنده است، این وسایل مانند چاقوی دو لبه‌ای است که می‌تواند نقاط مثبت و منفی داشته باشد که بر اساس جدیدترین پژوهش‌ها کنونی در بین گروه‌های سنی، نوجوانان و جوانان از نظر بازه و میزان و حجم استفاده از پراستفاده‌ترین و پرکارترین فضای مجازی محسوب می‌شوند.
 
 این مدرس دانشگاه تصریح کرد: آنچه توجه و حساسیت فضای مجازی را در کاربرد گروه سنی نوجوان بیشتر از بقیه سنین می‌کند عدم آشنایی و فهم کامل و اصیل نوجوانان و جوانان از این فضا است، بنابراین این نگرانی واژه آسیب‌ها را وارد گفتمان جامعه می‌نماید چرا که استفاده بی چارچوب و غیرمنطقی می‌تواند به‌جای تعامل و تسهیلگری فضای مجازی عاملی مسئله‌ساز و مشکل‌زا قلمداد شود.
 
 وی با تأکید بر این مطلب که فضای مانند تمام وسایل ارتباط‌جمعی جنبه‌های مثبت و منفی دارد بیان کرد: استفادهٔ نادرست از فضای مجازی و اینترنت می‌تواند نیروی پویا و کارآمد کشور به‌ویژه کودکان و نوجوانان را تهدید کند، تنهایی، افسردگی، اضطراب، استرس، بی‌خوابی، عزت‌نفس پایین برخی از مشکلات احتمالی است که کودکان و نوجوانان در استفاده بیش از حد از این فضا با آن مواجه هستند.
 
 رابطه عمیق با نوجوان شاه‌کلید فاصله از فضای مجازی

 میرگل خاطرنشان کرد: خانواده‌ها به دلیل اینکه بیشتر درگیر مشکلات اقتصادی، اشتغال بیش از حد هستند، کمتر به امور فرزندان می‌پردازند و ناخواسته مجبورمی شوند به‌صورت نیابتی تربیت فرزندان خود را چه در دوره کودکی و چه در دوره نوجوانی به دست جامعه‌ای بسپارند که به طور معین برای نوجوان برنامه‌ریزی درسی و آموزشی ندارد. به‌عنوان‌مثال والدین وقتی که سرکار هستند برای سرگرم‌کردن فرزند خود، مجبورند از رسانه‌های جمعی استفاده کنند که هیچ برنامه روشنی برای شکل‌دادن به ارزش‌های نوجوان در درازمدت دنبال نمی‌کنند و مشکلات بیشتری در امر تربیت نوجوان، برای آنان ایجاد کرده است.
 
 وی ادامه داد: برای کاهش آثار مخرب فضای مجازی والدین باید آگاهی لازم را در این زمینه داشته باشند؛ زیرا در غیر این صورت فرزندان دچار آسیب شده و تاوانی به‌مراتب سنگین‌تر باید پرداخت کنند، بنابراین رفتار صحیح والدین و ارائه راهکارهایی که بهترین گزینه جهت تصحیح رفتار کودکان، نوجوانان و جوانان است و بیشتر از آنکه لجبازی فرزند را تحریک کند، موجب راهنمایی و همراهی آگاهانه آنها می‌شود.
 
 این کارشناس علوم تربیتی عنوان کرد: تسلط کامل والدین بر مهارت‌های مربوط به استفاده از رایانه‌ها و اینترنت، هوشیاری آنها دراین‌رابطه و از سوی دیگر فرهنگ‌سازی برای استفاده صحیح از فضای مجازی، می‌تواند تأثیر بسزایی در فراگیری مهارت‌های مختلف زندگی و نیز آموزش‌های مرتبط با تحصیلات و مسائل علمی نسل جوان و نوجوان داشته باشد، بااین‌وجود، استفاده از اینترنت در میان نوجوانان و جوانان درصورتی‌که نظارت والدین را به دنبال نداشته باشد، می‌تواند بستری برای بروز ناهنجاری اخلاقی و رفتاری باشد.
 
 عضو هیئت‌علمی دانشگاه پیام‌نور استان تصریح کرد: گاهی استفاده مفرط از شبکه‌های اجتماعی، به طور غیرمستقیم، بر خلق‌وخوی نوجوان اثر می‌گذارد از جمله، کاهش سطح تعاملات خانوادگی، کاهش سطح عواطف و احساسات و هیجانات خانوادگی، افرایش تردیدپذیری در مشارکت‌های جمعی و خیرخواهی، افزایش ولنگاری‌های اخلاقی و اجتماعی، کاهش و عدم تشخصی کنترل عواطف، افزایش‌جو زدگی در مواجه با امور و پدیدها، تمایل به انزوا گری مخرب، افزایش پرخاشگری، عدم مدیریت استفاده مطلوب از وقت و انرژی جوانی، کاهش سطح قابل‌قبول مسئولیت‌پذیری، کاهش التزام به باورها و اعتقادات اخلاقی و دینی، و موارد دیگر از اثرات استفاده بیش از حد فضای مجازی است.

سوادرسانه، رکن اساسی جلوگیری از تهدیدات فضای مجازی است

فرشته عسکری، روان‌شناس و مدرس دانشگاه زابل در گفتگو با خبرنگار اوشیدا بیان کرد: امروزه جوانان و نوجوانان زیادی درگیر و به فضای مجازی اعتیاد پیدا کرده‌اند که بیشترین آسیب نیز به نوجوان و کودک وارد شده و او را دچار انزوا، تنهایی اجتماعی، ناکامی تحصیلی، افسردگی، گوشه‌گیری و تعاملات میان‌فردی، ارتباط کم با خانواده، تزلزل اعتمادبه‌نفس، ترویج فرهنگ غلط و رقابت غیرسازنده می‌کند؛ خیلی از افرادی که توان رقابت در این فضای ناسالم را ندارند به دلیل احساس کمبودی که در درون خود و خانواده احساس می‌کنند دچار انواع بیماری‌های روحی و روانی از جمله کمبود اعتماد و کاهش عزت‌نفس می‌شوند.

 
 وی با تأکید بر این مطلب که برخی دانش‌آموزان به بهانه درس‌خواندن کاخی خصوصی برای خود در این فضا تشکیل داده‌اند،خاطرنشان کرد: متأسفانه باتوجه‌به جذابت و آزادی ذاتی که در اینترنت وجود دارد این ابزار به منبع آسیب‌زا تبدیل شده چرا که فرزندان ما آشنایی کافی با این دنیا را نداشته و این می‌تواند خطرناک باشد.
 
 این مدرس دانشگاه تصریح کرد: والدین باید در این زمینه سطح دانش و آگاهی خود را بالا برده و با ارتقای آن دانش‌آموزان را همراهی و از بروز هرگونه آسیبی جلوگیری کنند، چرا که آفت‌های فضای مجازی در زمینه تحصیل دانش‌آموزان را می‌توان باهدف سازی و زمان‌بندی حضور آنان در این فضا، سم‌زدایی کرد.
 
 سم‌زدایی در فضای مجازی باهدف سازی و زمان‌بندی
 
 وی با تأکید بر این نکته که می‌توان با افزایش سواد رسانه‌ای و مدیریت صحیح آن فضای مجازی را به ابزاری برای مطالعه و پیشرفت علمی دانش‌آموزان و نوجوانان تبدیل کرد، افزود: والدین برای کنترل و مدیریت فرزندان از آسیب‌های فضای مجازی باید تلفن همراه و تبلت را مدیریت و زمان‌بندی و سعی کنند هنگام استفاده از گوشی هوشمند در کنار فرزندان حضور داشته باشند؛ زیرا همراه بودن والدین برای انجام فعالیت‌ها و نظارت بر روند آنها می‌تواند از تهدیداتی که آنها را دنبال می‌کند، بکاهد.
 
 به گفته این روان‌شناس، یکی از آفت‌های این ابزار ارتباط با جنس مخالف است که به عدم نظارت والدین بر می‌گردد و تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال دارد، بر این ساس می‌طلبد والدین ضمن ارتقای سواد رسانه‌ای خود حتماً فرزندان را در این عرصه همراهی کنند و از کارشناسان و افرادی که آشنایی به فضای مجازی دارند، کمک گیرند.
 
 وی ادامه داد: یکی از راهکارهای عمده مقابله با آسیب‌های فضای مجازی، ایجاد فضای امن و پاک در اینترنت است؛ این مسئله به‌خصوص برای کودکان در فضای مجازی تا حد بسیار زیادی می‌تواند از آثار مخرب اینترنت جلوگیری کند. ولی متأسفانه باید گفت در حال حاضر چنین فضایی وجود ندارد.

 وی افزود: در فضای مجازی چند نوع چالش برای دسترسی کودکان داریم. کودکان ما یک فضای امن و پاک در اینترنت ندارند. وقتی کودک و نوجوان ما وارد اینترنت می‌شود، به مطالب بزرگسالان دسترسی دارد. این در حالی است که در دیگر کشورها یا وسیله دستیابی به اینترنت محدود شده یا اینترنت محدود برای کودک وجود دارد.

 والدین باید آگاهی لازم را در فضای مجازی داشته باشند
 
 عسکری تصریح کرد: والدین باید آگاهی لازم را در این زمینه داشته باشند؛ زیرا در غیر این صورت فرزندان دچار آسیب شده و تاوانی به‌مراتب سنگین‌تر باید پرداخت کنند، باید بدانید که در دنیای فضای مجازی فرزندتان چه چیزی رخ می‌دهد برای ورود به این عرصه‌ها و افزایش سطح آگاهی خود به سراغ کارشناسان و روان‌شناسان مربوطه بروید.
 
 وی تأکید کرد: والدین باید تعامل نزدیک و صمیمانه‌ای با فرزند خود داشته باشند اگر این رابطه صورت نگیرد باید منتظر هرگونه تنشی بود، بسیاری از علت‌های آسیب و درگیری‌های عاطفی به‌ویژه در دختران به ارتباط ضعیف بین دختر و پدر یا پسر و مادر برمی‌گردد؛ والدین باید در مقابل فرزندان سعه‌صدر داشته باشند.
 
 وی تصریح کرد: برخی والدین شنونده‌های خوبی نیستند و این باعث می‌شود فرزند احساس کمبود محبت را در خانواده پیدا کند، بسیاری از دختران که مشکل اخلاقی و رفتاری دارند و درگیر فضای مجازی به‌عنوان یک سرگرمی شده‌اند علت آن به ارتباط نامناسب والدین با فرزندان بر می‌گردد.
 
انتهای خبر/